İnsan Odaklı Yaklaşım Süreçleri
Teknolojik gelişmeler kaçınılmaz bir şekilde insan ihtiyaçlarını da değiştirdi. Sunulan hizmet ve ürünler değiştiği ölçüde, yeni ihtiyaçlar ve geçmişte ihtiyaç duydulan ürünlere olan bakış açıları da bu bağlamda değişti. Kısacası muazzam bir inovasyon çemberine girdik. Bu bağlamda elbette ürünlerin ve hizmetlerin de insanların davranış ve tercihlerine göre değişmesi kaçınılmazdı. Özellikle teknolojik gelişmeler, müşteri odaklı çalışmalar ve toptan kalite yönetimi gibi disiplinleri ile ürün ve hizmet gelişimi tamamıyla müşterinin davranışlarına bırakıldı.
İnsan odaklı yaklaşım bir sorunu çözerken sürecin tüm adımlarına insani bakış açısını dahil ederek ilerler.
Bu bağlamda ürün tasarlanırken müşterinin fiziksel ve ruhsal yeteneklerine göre ilerlenir. Bu sayede kullanıcı, ürün ile daha fazla etkileşim halinde kalır ve sürekli olarak ürün inovasyonu için yeni fikirler ve ipuçları bırakır. Yani kullanıcı ürün üzerinde bir deneyim yaşar ve bu deneyimi bir şekilde üreticiye aktarır. Bu deneyimi iyi gözlemleyen ve gözlem sonucunda ürünü yeniden tasarım sürecine göre geliştiren marka, her zaman müşteri sadakatini kazanmış ve başarılı olmuştur.
İnsanlık yüzyıllardır yoksulluk, sosyal adaletsizlik, iklim değişikliği ve zorunlu göç gibi birçok sorun ve felaket ile karşı karşıya kalıyor. Bu problemlerin hepsi bilinen en kötü problemler olduğu kadar aynı zamanda kaotik ve çok boyutlu problemlerdir. Çok boyutlu problemler ise çözümü eksik, şartları sürekli değişen ve çelişkili problemlerdir. Aynı zamanda çözüm için disiplinlerarası bir bakış açısı ve çok farklı sosyokültürel algıyı da bilmeniz gerekmektedir. Kısacası yönetilmesi çok zor süreçlerdir. En önemlisi de bu problemleri, her coğrafyada benzer isimleri ve farklı sebepleri olan, bilinen en eski sorunlar olarak tanımlayabiliriz.
Peki, bu problemleri bilinen klasik yöntemlerle çözmemiz mümkün müdür?
Zaman geçtikçe çözümü de karmaşık hale gelen bu tarzdaki sorunların bir tek çözüm yöntemi vardır.
İnsan odaklı yaklaşım süreçleri
İnsan odaklı yaklaşım ilk olarak Stranford Üniversitesi Tasarım Okulu'nda, Nobel ödüllü Herbert Simon tarafından geliştirilmiştir. Günümüzdeki yaygınlığını ise IDEO firmasının süreci iş dünyasına entegre eden çözümleri sayesinde kazanmıştır.
İnsan odaklı tasarım ilk olarak insan ihtiyaçlarını anlamakla başlayan ve bunları çözmek için yenilikçi çözümler getiren, yaratıcı ve yepyeni bir yöntemdir.
“İnsan odaklı yaklaşım süreci” ana hatları ile üç aşamadan oluşur.
Bu aşamalar sırası ile ilham, fikir, uygulama olarak ele alınır.
İlham
Anlamanın özellikle de doğru anlayabilmenin bilinen en kısa ve en güçlü yolu empatiden geçer. Empati, problem yaşayan kişilerin duygularını birebir hissederek konu ile aranızdaki bağlantıyı en güçlü şekilde kurmak anlamına gelir.
Empati paylaşmaktır, anlık hisleri, duyguları ve deneyimleri karşı taraf ile paylaştığımızda olaylara, kişilere ya da problemlere en doğru şekil de bir bakış açısı elde ederiz. Kazanılan bakış açısı problemi çözmedeki yol haritamız olacaktır.
Fikir
Fikirler aslında empati sürecinin ve içgörülerin ilk başladığı anda oluşmaya başlar. İnsan hissettiği ve tümü ile algıladığı bir problem karşısında istemsiz bir şekilde çareler aramaya ve çözümler üretmeye başlar. Bu, onun yaratılıştan gelen en temel yeteneklerinden biridir. Yeterli ilham, empati ve imgeleme ile alındığında düşünce süreci başlar ve bu düşünce süreci bizlere fikirleri hediye eder. Fikir sürecini geliştirmek için, bu aşamada konu ile ilgili daha çok bilgi toplayıp, araştırmalar yapılabilir. Bu sayede elde edilen fikirlerin doğruluğu ve pratikliği de ön filtreden geçmiş olur.
Fikrinizi güçlendirmek ve somutlaştırmak için artık bir prototipe ihtiyacınız vardır. Bu erken dönem tasarımı ya da örneklemesi sürecin ete kemiğe dönüşmüş halidir. Bu aşamada, gerçek asıl tasarıma en yakın ürün üzerinde testler yapma şansı yakalarsınız. Fikrin olgunlaşmış ve somutlaşmış hali olarak da kabul edilen prototipler, kullanıcının ürün üzerindeki deneyimini gözlemlemenin ve anlamanın en basit yoludur. Bu aşamada asıl ürüne geçmeden önce ne ile karşılaşacağınız genel hatları ile görülebilir. Artık somut bir örnek vardır ve konuya bütünsel yaklaşarak hata yapma oranınızı azaltabilirsiniz.
Uygulama
Artık hazırsınız! Tasarımın rafine bir halini, en son çıktısını artık dünya ile paylaşabilir, hedef kitlenize test ettirebilirsiniz. Uygulama aşamasında elde edilen çıktılar ve kullanıcı deneyimleri size yeniden düzenleme ve tasarımlama sürecinize büyük katkı sağlar. Prototipteki demo ve geçici yapı taşları burada kullanılmaz. Uygulama sürecinde kullanıcıya gidecek olan son ürünü görmeli ve bu ürün üzerinde gerçek kullanıcı testleri yaptırmalısınız. Prototip üzerinde yapılan test lerin gerçek ve verimli sonuçlar vermediğini birçok projemde bizzat deneyimledim. Yolun sonunda göç düzelmez.
İnsan odaklı yaklaşımın özet hali aslında gücünü insandan alan ve katılımcı bir yöntemle konuyu ele alarak hedefler ve süreçler belirlemektir. Farklı disiplinleri ve son kullanıcıyı da işin içerisine alır.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio